1. Τι συμβαίνει στα Εξάρχεια;
Τα Εξάρχεια βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στη δίνη της κερδοφορίας του κεφαλαίου, ως μέρος του σχεδίου για την καπιταλιστική ανάπτυξη του κέντρου της πόλης, την εκδίωξη των κατοίκων από αυτό και την παράδοσή του στο τουριστικό και κτηματομεσιτικό κεφάλαιο. Έχοντας την ιδιαιτερότητα της γειτονιάς που κουβαλάει μνήμες αγώνων και μπορεί να συσπειρώνει τον κόσμο που αντιστέκεται, η γειτονιά δέχτηκε ήδη από την εποχή των μνημονίων, σφοδρή επίθεση. Ξεκίνησε η προσπάθεια εξευγενισμού με τα σχεδιαζόμενα έργα για το μετρό στην πλατεία, την ανάπλαση του Λόφου Στρέφη, τη μουσειοποίηση του Πολυτεχνείου, την ανακατασκευή του αρχαιολογικού μουσείου, την πεζοδρόμηση της Τοσίτσα. Εφημερίδες, έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα του λόμπι των αναπλάσεων, πρόβαλαν την περιοχή ως το πλέον hot διασκεδαστήριο. «Φιλάνθρωποι» εφοπλιστές ξεκίνησαν τις χρηματοδοτήσεις μικρομάγαζων για χίπστερς, με σκοπό τη μετατροπή του περιβάλλοντος των ξενοδοχειακών επενδύσεών τους σε φιλόξενο και ελκυστικό τόπο για τους τουρίστες. Διαμερίσματα μετατράπηκαν σε airbnb και ολόκληρες πολυκατοικίες άλλαξαν χέρια σε μια μέρα και έγιναν luxury apartments. Τα νοίκια έφτασαν στον ουρανό και άνθρωποι που είχαν ζήσει όλη τους τη ζωή εδώ, αναγκάστηκαν να αλλάξουν γειτονιά.
Και βέβαια, για όλα αυτά, έπρεπε να παταχθεί ο εσωτερικός εχθρός, τόσο αυτός που πάντα είχε τα Εξάρχεια ως σημείο αναφοράς, όσο και εκείνος που δημιουργήθηκε, αντιστεκόμενος στην καπιταλιστική επέλαση στη γειτονιά.
Αν ο εξευγενισμός απαιτεί σημαντικές δημόσιες επενδύσεις, μια από τις σημαντικότερες που έγιναν εδώ, ήταν η αστυνομική κατοχή που επιβλήθηκε, με σκοπό την βίαιη καταστολή οποιασδήποτε φωνής και δράσης έκρινε το κράτος ότι θα μπορούσε να απειλήσει τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Ολόκληρη η γειτονιά μετατράπηκε σε πεδίο καταστολής, με ΜΑΤ, ΔΡΑΣΗ, ΟΠΚΕ, ΔΙΑΣ, ασφαλίτες, κάμερες και drone να επιτηρούν 24/7, να επιτίθενται όποτε γούσταραν, να προκαλούν και να προσπαθούν να δημιουργήσουν μια συνθήκη αβίωτη για τους κατοίκους και τους θαμώνες της γειτονιάς. Πολιτικά και κοινωνικά στέκια και μεταναστευτικές καταλήψεις στέγης εκκενώθηκαν βίαια, η πλατεία Εξαρχείων καταστράφηκε και ο Λόφος Στρέφη παραδόθηκε για ανάπλαση στο κτηματομεσιτικό κεφάλαιο.
Όμως οι αντιστάσεις είναι εδώ. Οι αγώνες των αυτοοργανωμένων συνελεύσεων έδιωξαν την Prodea από τον Λόφο και μπλόκαραν τα έργα του μετρό στην πλατεία. Η γειτονιά είναι ακόμα σημείο αναφοράς και πολιτικών ζυμώσεων, οι πεζόδρομοι δεν έχουν παραδοθεί ολοκληρωτικά στην κατανάλωση και λειτουργούν ως αντιεμπορευματικά στέκια. Η αλληλεγγύη στηρίζει τη μεταναστευτική κατάληψη της Νοταρά 26, που γιόρτασε τα 10 της χρόνια.
Τα κρατικά σχέδια αναγκαστικά, αναζητούν πλέον νέους τρόπους για την επιβολή τους.
2. Τι θέλει το κράτος και ο δήμος στον «Εξωστρεφή» και τον Λόφο Στρέφη;
Το σχέδιο του Δούκα για τον Λόφο Στρέφη έρχεται σε απόλυτη ευθυγράμμιση με αυτό του προκατόχου του, του Μπακογιάννη: να υποστεί ο Λόφος ανάπλαση και να εξευγενιστεί, ώστε να επιτευχθεί η συσσώρευση οικονομικού και πολιτισμικού κεφαλαίου, που είναι απαραίτητη για την καπιταλιστική επέκταση. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Λόφος πρέπει να μετατραπεί σε άλλο ένα αποστειρωμένο και καλά φυλασσόμενο τουριστικό αξιοθέατο με εμπορικές χρήσεις.
Η ανάπλαση και η νέα χρήση του Λόφου, δε θα μπορούσε να γίνει με την παρουσία μιας κατάληψης εκεί, καθώς αυτή, ως κοινωνικός χώρος, λειτουργούσε ανταγωνιστικά στον εξευγενισμό. Ο «Εξωστρεφής», ως ζωντανός κοινωνικός χώρος, ήταν ανάχωμα στα σχέδια του Δήμου να καταστρέψει το φυσικό τοπίο του Λόφου, να τον περιφράξει, να τον γεμίσει σεκιούριτι και να ελέγχει ποιο μπαίνει και ποιο βγαίνει. Η κατάληψη του «Εξωστρεφή» και η Συνέλευση για την υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη αποτελούν την απόδειξη της δυνατότητας οργάνωσης και διαχείρισης από τα κάτω, για αυτό και η συνεχής καταστολή τους δεν είναι αρκετή για τον κρατικό μηχανισμό, που επιδιώκει ισχυρά την εξάλειψή τους.
Το να μετατραπεί ο «Εξωστρεφής» από κοινωνικό κέντρο, σε μαγαζί, είναι ένα καίριο χτύπημα εναντίον μας στη μακρά πορεία επιθέσεων του κράτους. Ένα μαγαζί, απομακρύνει πολιτικές και κοινωνικές χρήσεις, δεν μπορεί να συνενώσει τον κόσμο που φροντίζει με προσωπικού κόπο και κόστος τον Λόφο. Ακόμα και αν οι τιμές είναι χαμηλές, ακόμα και αν βγάζει μόνο τα έξοδά του, ακόμα και αν εξυπηρετεί κοινωφελή σκοπό, παραμένει μια επιχείρηση. Η ζωή μας πλέον εκεί, θα διαμεσολαβείται από το εμπόρευμα.
Η επιλογή του Δήμου να ανοίξει μαγαζί στον χώρο του «Εξωστρεφή», γνωρίζοντας ότι πρόκειται για αυθαίρετο κτίσμα και μπορεί να έχει συνέπειες γι’ αυτό, είναι τόσο ισχυρή, που αφενός επιτρέπει την επί πεντέμισι μήνες αστυνομική κατοχή του Λόφου και αφετέρου, δεν διστάζει να εργαλειοποιήσει ακόμα και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως π.χ. άτομα με αυτισμό ή ανάπηρα άτομα. Ο Δήμος, με το πρόσχημα της κοινωνικής ένταξης, επιδιώκει να τακτοποιήσει το αυθαίρετο και να φέρει τους φιλάνθρωπους χορηγούς στον Λόφο, που σε δεύτερο χρόνο θα δουν τις επενδύσεις τους σε ακίνητα στην περιοχή, να αυξάνουν την αξία τους. Ο Δήμος επιδιώκει επίσης, να αποδυναμώσει τα επιχειρήματα της συνέλευσης, να παρουσιάσει τα μέλη της ως ακραία άτομα που δήθεν αντιτίθενται στην κοινωνική ένταξη ατόμων ευπαθών ομάδων.
Ακόμα και εάν ο Δήμος καταφέρει να κάνει μαγαζί το «Εξωστρεφή», αυτό ούτε κατά διάνοια δεν εγγυάται ότι θα φύγουν οι μπάτσοι από τον Λόφο. Ο Χρυσοχοΐδης το έχει δηλώσει με σαφήνεια: οι επιλογές του Δούκα διόλου δεν τον δεσμεύουν για την παρουσία των μπάτσων και θα κρίνει ο ίδιος πόσο θα κάτσουν εκεί. Γιατί το κράτος προσπαθεί να κανονικοποιήσει την παρουσία τους, και να δημιουργήσει άλλον έναν κόμβο επιτήρησης, ελέγχου και καταστολής στα Εξάρχεια. Προσπαθεί να μετατρέψει τους ελεύθερους και δημόσιους χώρους σε περιφραγμένα τετραγωνικά μέτρα με υποβαθμισμένο πράσινο και αναβαθμισμένα μαγαζιά εστίασης, όπου τα άτομα θα προαυλίζονται και θα διασκεδάζουν υπό το άγρυπνο βλέμμα των ΜΑΤ και των ΟΠΚΕ. Οι γύρω ξενοδόχοι και οι μεγαλοϊδιοκτήτες, τους αγαπούν και τους αναζητούν, ενώ τα τουριστάκια, εθισμένα ίσως από την καταστολή στις δικές τους μητροπόλεις, όλο το καλοκαίρι διόλου δεν αναρωτήθηκαν τι δουλειά έχει ο στρατός κατοχής σε ένα πάρκο με θέα.
3. Τι θέλουμε όμως εμείς για τον Λόφο Στρέφη και τον «Εξωστρεφή»;
Η Ανοιχτή Συνέλευση για την Υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη ξεκίνησε το 2021 με σκοπό την αναχαίτιση του σχεδίου ανάπλασης του Λόφου από την Prodea, τον οποίο και πέτυχε. Στις 8 Φεβρουαρίου του 2024, ηττημένοι οι εργολάβοι της Prodea φύγανε, με συνοδεία τους μπάτσους που είχαν στρατοπεδεύσει στο Λόφο για 17 μήνες.
Στην «περίοδο ειρήνης», που κράτησε 14 μήνες, η Ανοιχτή Συνέλευση παρέλαβε ένα Λόφο ρημαγμένο και σε άθλια κατάσταση. Αμέσως ξεκινήσαμε να υλοποιούμε τις ιδέες μας για τη φροντίδα του Λόφου. Με την ακύρωση των εργασιών ανάπλασης του τότε δημάρχου Μπακογιάννη, ο Λόφος είχε γεμίσει σκαψίματα και αδρανή υλικά, κατεστραμμένα πρανή, παράνομα κομμένα δέντρα και δίκτυα ύδρευσης, άρδευσης, πυρόσβεσης και ηλεκτρισμού εκτός λειτουργίας.
Επικεντρωθήκαμε σε εργασίες για τη στήριξη του Λόφου, φτιάξαμε κορμοδέματα για τη συγκράτηση του χώματος στα πρανή, καθώς και ξύλινες κλίμακες για προσβασιμότητα στις πλαγιές. Ξεκινήσαμε φυτεύσεις με στόχο τον εμπλουτισμό της χλωρίδας του Λόφου με θαμνώδη φυτά και δέντρα με βαθύ ριζικό σύστημα για τη συγκράτηση των πρανών, μέχρι και καρποφόρους θάμνους για να παρέχουν τροφή σε πουλιά. Στήσαμε ένα δίκτυο άρδευσης στην πλαγιά της Πουλχερίας που είχε ξεραθεί επικίνδυνα και το επεκτείναμε με παλιά λάστιχα και αυλάκια για το καλύτερο πότισμα των φυτεύσεων. Κατασκευάσαμε μία βρύση για χρήση από ανθρώπους και ζώα. Τοποθετήσαμε ηλιακά φωτιστικά σε καίρια σημεία και αποκαταστήσαμε τον φωτισμό στο μπάσκετ. Επιβάλλαμε την αλλαγή σχεδίων για την παιδική χαρά για την αποφυγή τσιμεντώματος. Οργανώσαμε τακτικά μαζέματα σκουπιδιών, κατασκευάσαμε και τοποθετήσαμε κάδους σκουπιδιών σε όλο τον Λόφο. Τέλος, φτιάξαμε ταμπέλες πολιτικού περιεχομένου για τους επισκέπτες του Στρέφη.
Για 14 μήνες, κάναμε το όραμά μας για το Λόφο πράξη. Ο Λόφος ήταν ένα ανοιχτό ελεύθερο και πράσινο πεδίο συνάντησης ανθρώπων μεταξύ τους και με τη φύση. Ένα σπίτι για τα ζώα που σύχναζαν εκεί, όπου έβρισκαν καταφύγιο από τα τσιμέντα του κέντρου, καθαρότερο αέρα, χώμα και δέντρα. Ένα μέρος όπου η γειτονιά βρισκόταν εκεί τα απογεύματα, παιδιά παίζανε στον Λόφο και σκυλιά βολτάραν, όπου οι συνελεύσεις του κινήματος βρίσκονταν εκεί, μαζί με τον αγωνιζόμενο κόσμο της γειτονιάς. Ο Στρέφης ήταν ένα ανοιχτό πεδίο για τη γειτονιά και το κίνημα. Και αυτό θα γίνει πάλι.
Σε αυτή την περίοδο ειρήνης κάναμε πράξη και την πρότασή μας για την αξιοποίηση του πρώην αναψυκτηρίου: για 1 χρόνο ανοίξαμε τον Εξωστρεφή και λειτουργούσε ως κοινωνικό κέντρο καλύπτοντας και τις ανάγκες της γειτονιάς. Ένας χώρος για ξεκούραση, με νερό, χυμούς και καφέδες να παρέχονται δωρεάν ενώ μπίρες και ποτά ήταν στη βάση της ελεύθερης συνεισφοράς. Στο χώρο υπήρχαν βιβλία, ρούχα και παιχνίδια ελεύθερα να τα πάρει όποιο ενδιαφερόταν. Εκεί κάναμε τις συνελεύσεις μας τον χειμώνα, εκεί τα παιδικά πάρτι, εκεί τις εκδηλώσεις και τις συζητήσεις, εκεί καταλήγαμε μετά τις απεργιακές πορείες, εκεί μαγειρεύαμε για τις κοινωνικές κουζίνες, εκεί γιορτάζαμε, όλα εκεί. Μία κατάληψη με χαρακτηριστικά κοινωνικού κέντρου είναι η μόνη χρήση που προκρίνουμε ως συνέλευση. Μόνο έτσι μπορεί να διατηρηθεί ο Λόφος ελεύθερος και άγριος, χωρίς εμπορευματοποίηση και με σεβασμό προς τη φύση και τα ζώα.
Στις 26 Απριλίου εκκενώθηκε η κατάληψη και μαζί της ήρθε η δεύτερη μεγάλη στρατοπέδευση αστυνομικών δυνάμεων, που διαρκεί ως τώρα. ΜΑΤ και ΟΠΚΕ έχουν καταλάβει τα κεντρικότερα περάσματα στο Λόφο και τα περιστατικά τραμπουκισμού και αστυνομικής βίας καταγράφονται καθημερινά. Η προσπάθεια απονέκρωσης του Λόφου και αποκοπής του από τη γειτονιά και τα πολιτικά μας χαρακτηριστικά, δε θα περάσει!
ΕΞΩ ΟΙ ΜΠΑΤΣΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΦΟ ΣΤΡΕΦΗ
ΚΑΤΩ ΤΑ ΞΕΡΑ ΣΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΞΩΣΤΡΕΦΗ!
