Category Archives: Αντιπληροφόρηση
Δελτίο Τύπου: Σημαντική νίκη κατοίκων των Εξαρχείων για τη διάσωση του Λόφου Στρέφη
Λάβαμε το παρακάτω Δελτίο Τύπου από τους κατοίκους των Εξαρχείων που έχουν προσφύγει δικαστικά εναντίον της παραχώρησης του Λόφου Στρέφη στην Prodea Investments και εναντίον των σχεδιαζόμενων έργων και αναδημοσιεύουμε. Ο αγώνας για τη διάσωση του Λόφου όμως συνεχίζεται, ακόμα και αυτήν τη στιγμή, ο εργολάβος σχεδιάζει την επέλασή του στην κορυφογραμμή.
Σημαντική νίκη κατοίκων των Εξαρχείων για τη διάσωση του Λόφου Στρέφη
Με την 367/2023 Απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας, (20.12.2023), έγινε δεκτή εν μέρει η από 04.09.2023 αίτηση αναστολής 16 κατοίκων της περιοχής του Λόφου Στρέφη κατά του Δήμου Αθηναίων, με την οποία ζητούσαν να ανασταλεί η εκτέλεση της υπ’ αριθμ. 1141/1.8.2022 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Αθηναίων. Απόφαση, με την οποία εγκρίθηκαν η αποδοχή δωρεάς μελετών και κατασκευαστικών εργασιών της εταιρείας «PRODEA Investments» προς τον Δήμο Αθηναίων για τη συντήρηση και αναβάθμιση υποδομών στον Λόφο Στρέφη και η σχετική σύμβαση. Με την απόφαση, διετάχθη ως προσωρινό μέτρο η μη υλοποίηση των προβλεπόμενων μεταλλικών κατασκευών (ανατολικού, δυτικού και ενδιάμεσου belvedere) σε αντίστοιχα σημεία της κορυφογραμμής του Λόφου Στρέφη, έως την έκδοση οριστικής απόφασης (δικάσιμος στις 2.4.2024).
Η απόφαση αυτή κονιορτοποιεί συστηματικά όλα τα επιχειρήματα του Δήμου Αθηναίων στην προσπάθειά του να αποδείξει αβασιμότητα της αίτησης ακυρώσεως – και άρα, της έφεσης των κατοίκων, επιχειρήματα που είχαν γίνει δεκτά πρωτοδίκως από το Διοικητικό Εφετείο. Η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ δεν θεωρεί πρόδηλο ότι η σύμβαση Δήμου Αθηναίων – Prodea Investments διέπεται από το ιδιωτικό δίκαιο ούτε ότι η υπόθεση διέπεται αποκλειστικώς από τις διατάξεις της νομοθεσίας περί οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (άρθρο 72 ν. 3852/2010). Τέλος, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οι κάτοικοι στερούνται προδήλως εννόμου συμφέροντος, όπως προβάλλει ο Δήμος Αθηναίων.
Ο Δήμος, υπό την απερχόμενη διοίκηση Μπακογιάννη, παραχώρησε, κατά παράβαση του άρθρου 3Α του ν. 4182/2013, τον δασικό Λόφο Στρέφη στην εταιρία επενδύσεων Prodea Investments και τον εργολάβο της ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ, για την εκτέλεση ενός έργου που σχεδιάστηκε από τον επενδυτή, αλλοιώνει τον δασικό χαρακτήρα του Λόφου και καταστρέφει τη βιοποικιλότητά του, χωρίς να απαντάει στις πραγματικές ανάγκες του Λόφου, που είναι η αντιπλημμυρική προστασία, η στήριξη των πρανών και ο εμπλουτισμός και η φροντίδα της βλάστησης.
Τα έργα, που ξεκίνησαν στις 3.10.2022, έχουν καταστρέψει πρανή και ριζικό σύστημα δέντρων, οδηγώντας σε πλημμύρες στην περιοχή και στο γειτονικό 36ο Δημοτικό Σχολείο, στις 26.1 και 6.9.2023 και έχουν οδηγήσει στην απώλεια μέρους της προστατευόμενης βραχώδους βλάστησης, γεγονότα για τα οποία έχουν υποβληθεί μηνύσεις και από τη Διεύθυνση Δασών Αθηνών.
Τα έργα φυλάσσονται σε 24ωρη βάση από πλήθος βαριά οπλισμένων αστυνομικών (με κόστος υπερδιπλάσιο αυτού της ανάπλασης του Λόφου), γεγονός που έχει οδηγήσει στην εγκατάλειψή του από τους επισκέπτες του και ιδίως τα παιδιά της περιοχής, τα οποία συχνά εκτίθενται σε περιστατικά βίαιης αστυνομικής καταστολής.
Στην κοπή των δέντρων και την ανακατασκευή της παιδικής χαράς, έχει εμπλακεί η ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑΣ ΑΕ, χωρίς να έχει αρμοδιότητα στον Λόφο και χωρίς προηγούμενη απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου.
Ο ανάδοχος του έργου, ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ, μετά από έναν ολόκληρο χρόνο καταστροφικών εκσκαφών, ομολογεί ενώπιον του ΣτΕ, ότι οι μόνες εργασίες που έκανε έως τις 2.10.2023 ήταν (σε παρένθεση οι επισημάνσεις μας): α) πρόδρομες εργασίες τοποθέτησης αγκυρωμένων πλεγμάτων σε πρανή (υδροβολές για 3 μέρες, που κατέστρεψαν προστατευόμενη βλάστηση), β) παραγγελίες γεωτεχνικών υλικών, γ) απομάκρυνση παλαιού δικτύου φωτισμού (που δεν ήταν κατεστραμμένο), δ) μερική εγκατάσταση δικτύου ηλεκτροφωτισμού και τοποθέτηση βάσεων ιστών, ε) εγκατάσταση σε ποσοστό περίπου 95%, δικτύου πυρόσβεσης (το ποσοστό είναι πολύ μικρότερο), στ) ποσοστό εγκατάστασης δικτύου άρδευσης και ύδρευσης και ζ) εργασίες καθαρισμού υφισταμένου κτιρίου από επικίνδυνα για κατάρρευση υλικά (αφαιρέθηκαν οι σοβάδες).
Ο απερχόμενος δήμαρχος Μπακογιάννης, αντί να απολογηθεί για την οφειλόμενη στις επιλογές του κατάντια του Στρέφη, επέλεξε τη συκοφάντηση των κατοίκων που αγωνίζονται για τον Λόφο, με απαράδεκτους χαρακτηρισμούς, κάνοντας κεντρικό θέμα της προεκλογικής του εκστρατείας την εξασφάλιση συναίνεσης για τη συνέχιση των έργων της Prodea Investments, από τον έτερο υποψήφιο, Χάρη Δούκα.
Δυστυχώς, για καθαρά δικονομικούς λόγους, η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ, δεν μπορούσε, ακόμη και αν το ήθελε, να κάνει πλήρως δεκτή την αίτηση αναστολής που θα σήμαινε και την πλήρη διακοπή των έργων. Παρόλα αυτά, έκρινε ότι έπρεπε να παρασχεθεί αποτελεσματική προσωρινή δικαστική προστασία στη συγκεκριμένη υπόθεση και διέταξε, κατά πλειοψηφία, ως προσωρινό μέτρο τη μη υλοποίηση των προβλεπόμενων belvedere, σε μια σπάνια εφαρμογή σχετικής διάταξης της νομοθεσίας περί ΣτΕ, που αποδεικνύει την πραγματική βούληση της Επιτροπής να λάβει μέτρα προς την κατεύθυνση προστασίας του Λόφου Στρέφη από τις σχεδιαζόμενες επεμβάσεις. Η επίκληση από τον Δήμο της επικινδυνότητας του Λόφου λόγω κατολισθήσεων βράχων συνέβαλε επίσης στην απόφαση αυτή, όμως ο Δήμος θεωρεί παράλληλα τον Λόφο ασφαλές σημείο συγκέντρωσης πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού, με απόφασή του ήδη από το 2020.
Το αμέσως προηγούμενο διάστημα, κατόπιν πιέσεων και διαμαρτυριών των κατοίκων, οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δασών Αθηνών, βρίσκονταν σε διάλογο για τον επανασχεδιασμό των παρεμβάσεων στον Λόφο και ειδικότερα, για τη μη χρήση πλαστικών γεωπλεγμάτων, τη μη τσιμεντοποίηση του μονοπατιού της κορυφογραμμής, τη μη χρήση απορροφητικών βόθρων, το μη κόψιμο των ευκαλύπτων της παιδικής χαράς και την τροποποίηση της φυτοτεχνικής μελέτης, ούτως ώστε να οδηγεί σε ουσιαστικό εμπλουτισμό της βλάστησης. Ακολούθησε όμως η αιφνιδιαστική μετακίνηση των αρμόδιων υπαλλήλων της Διεύθυνσης Δασών Αθηνών (δασολόγων και δασοφύλακα) τη στιγμή που η Διεύθυνση Πρασίνου του Δήμου έκανε εκτεταμένες εφαρμογές κορμοδεμάτων – εκτός αρχικού σχεδιασμού – για την πρόληψη της περαιτέρω διάβρωσης του Λόφου εξαιτίας των έργων.
Παρά τη μη εντολή της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ για διακοπή του συνόλου των εργασιών, συνεχίζουμε τον αγώνα μας για τη διάσωση του δασικού χαρακτήρα και της βιοποικιλότητας του Λόφου Στρέφη, έχοντας ως όπλα, εκτός από το δίκιο μας, τις γνωμοδοτήσεις της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης, της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας, του ομότιμου καθηγητή Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργου Κ. Στουρνάρα και πλήθους γεωλόγων, δασολόγων, γεωπόνων και μηχανικών. Τους ευχαριστούμε θερμά.
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τις συλλογικότητες των Εξαρχείων που δίνουν τον δικό τους δύσκολο αγώνα και έμπρακτα στηρίζουν τον δικό μας και βέβαια τους/τις δικηγόρους μας, κα Κατερίνα Ανουσάκη (που στάθηκε πλάι μας στα αστικά δικαστήρια και το Διοικητικό Εφετείο) και κο Αντώνη Σηφάκη, που μας οδήγησε στη σημαντική αυτή επιτυχία ενώπιον του ΣτΕ, δημιουργώντας αισιοδοξία για τη νικηφόρο έκβαση της υπόθεσης με την οριστική απόφαση.
Αθήνα, 27.12.2023
Οι 16 αιτούντες/ούσες ενώπιον του ΣτΕ
ΤΙ ΓΥΡΕΥΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ ΣΤΟ ΠΑΖΑΡΙ;




Αυτό το κείμενο γράφτηκε για να αναδείξουμε τις κρυφές ροές του μεγάλου κεφαλαίου στα Εξάρχεια. Έχοντας ως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την οικογένεια εφοπλιστών Λασκαρίδη, η οποία προσπαθεί να σαρώσει τη γειτονιά και το κέντρο της Αθήνας γενικότερα, είτε με φανερές επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο, είτε με «αόρατες» επενδύσεις μέσω των κοινωφελών της ιδρυμάτων. Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε τους κόμβους όπου συσσωρεύεται η εξουσία για να καταλάβουμε καλύτερα το περιβάλλον μας και πώς αυτό αλλάζει μέσα από διαδικασίες εξευγενισμού. Η ανάγκη αυτή δημιουργήθηκε από τη δυσφορία που πλέον νιώθουμε περπατώντας στους δρόμους της γειτονιάς με τα πόσα νέα υπερ-χιπστερ μαγαζιά που ξεπηδάνε σα μανιτάρια. Έτσι, είπαμε να κάνουμε μια έρευνα. Και μάλλον πιάσαμε κάτι καλό.
I. Το ‘Who is who’ του ελληνικού μεγάλου κεφαλαίου
Ο «εφοπλιστής Χ» μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Πειραιά, Λονδίνου και Νέας Υόρκης. Κάνει επενδύσεις σε ακίνητα και γη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό ενώ ασχολείται και με το χρηματιστήριο.
Αυτός είναι ένας τυπικός επίλογος άρθρου οικονομικής ή/και ναυτιλιακής εφημερίδας/ ιστοσελίδας, όταν μας ενημερώνει για τα τελευταία επιχειρηματικά deals ελλήνων εφοπλιστών. Ας πάρουμε για παράδειγμα τους εφοπλιστές Πάνο και Θανάση Λασκαρίδη. Ο πρώτος χέζει τον πρωθυπουργό (1), βρήκαν στα πλοία του κοκαΐνη αλλά δεν ξέρει ποιος την έβαλε εκεί (2), ανελκύει παράνομα ενάλιες αρχαιότητες και αθωώνεται (3), ο δεύτερος δωρίζει παγούρια στους μαθητές (4), μεταφέρει μαζί με τον Κόκκαλη το καζίνο της Πάρνηθας στο Μαρούσι χτίζοντας παράλληλα μια τουριστούπολη (5) και τα 70 πλοία και των δύο με σημαίες ευκαιρίες αφήνουν σημαντικό «περιβαλλοντικό αποτύπωμα» (6). Ανάμεσα στα ακίνητα που επενδύουν, είναι για παράδειγμα ξενοδοχεία, με σημαντικότερα τη Μεγάλη Βρετανία, το King George και το Athens Capital (7) και συμμετέχουν σε κοινοπραξία που αποτελείται από το fund SMER και σχήμα του ισραηλινού ομίλου ξενοδοχείων Brown, για την εξαγορά 72 ξενοδοχείων (8).
Έχοντας προφανώς κατά νου την αύξηση της αξίας των ξενοδοχειακών επενδύσεών τους και των υπόλοιπων επενδύσεών τους σε real estate στο κέντρο της Αθήνας, αποφασίζουν να σχεδιάσουν και τον δημόσιο χώρο.
Ο Θανάσης Λασκαρίδης το 2013-2014 ανακατασκευάζει την αυλή των ξενοδοχείων του, πλατεία Συντάγματος σε συνεννόηση με τον δήμαρχο Καμίνη, προσφέροντας 1,45 εκ €, επικαλούμενος τη στενοχώρια του για την καταστροφή της το 2008 (9). Δημιουργεί το 2016 το ομώνυμο «Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης» και ως δήθεν φιλάνθρωπος, επιδίδεται σε δωρεές και χορηγίες: «Μέσα από ένα ευρύ φάσμα δράσεων και συνεργειών, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης αναδεικνύει τον πολιτισμό ως μία από τις προτεραιότητές του. Προστασία και ανάδειξη μνημείων και επιλεκτικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο αποτελούν τον βασικό κορμό του σχεδιασμού του Ιδρύματος για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς» (10). Όπου «επιλεκτικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο» είναι μεταξύ άλλων η δωρεά για την ανάπλαση της Ομόνοιας (500.000€), σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση και την ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ (11).
Στο ενδιάμεσο των δύο πλατειών παρεμβάλλεται ο καθαρά τουριστικός «Μεγάλος Περίπατος» του Μπακογιάννη, τμήμα του οποίου αποτελεί και η πεζοδρόμηση της Β. Όλγας, που υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια από τον πρωθυπουργό μέχρι τη Μενδώνη. Στα φανερά, γιατί οι υποβολείς είναι το τουριστικό – ξενοδοχειακό – εφοπλιστικό κεφάλαιο, που αντιμετωπίζει πλέον το κέντρο της Αθήνας ως μια τεράστια πηγή κερδοφορίας. Εκεί που (ξανα)είδαμε και την ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ να «βάζει ένα χεράκι» για την γρήγορη ολοκλήρωση του έργου, χωρίς να έχει καν σύμβαση με τον Δήμο (12).
Όταν ο Μπακογιάννης εμμονικά αναφερόταν στο όραμά του για την Αθήνα ως μια «σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα», μίλαγε για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπου το κέντρο τους έχει αποκλειστικά τουριστική και εμπορική χρήση, ενώ οι πληβείοι είναι εκτοπισμένοι σε μακρινά προάστια. Το εφοπλιστικό κεφάλαιο έχει επιδράμει εδώ και καιρό στο δημόσιο χώρο του κέντρου της Αθήνας. Το Ίδρυμα Ωνάση πχ παίζει στο Πεδίο του Άρεως (13), έκανε πασαρέλα την Ακρόπολη, βοήθησε στην ανάπλαση της Ομόνοιας και τώρα τελευταία έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και την ανάπλαση του Μετς και του Λόφου Αρδηττού, ενώ το Ίδρυμα Λαιμού καπάρωσε το Αρχαιολογικό Μουσείο και την επέκτασή του (παρεμπιπτόντως, ο Λασκαρίδης έχει εκφράσει την επιθυμία συμβολής στην αναβάθμιση της περιοχής του Μουσείου).
«Τι σας δεσμεύει στην πόλη;» είναι η ερώτηση της Καθημερινής σε συνέντευξη του Θ. Λασκαρίδη για το φιλανθρωπικό του έργο.
«Να τη δω να βελτιώνεται. Αυτή είναι η επιθυμία μου. Πλατείες, πράσινο, καθαριότητα… Δεν γίνονται όλα σε λίγο χρόνο. Με αργούς ρυθμούς η βελτίωση είναι ορατή. Λιγότερα κλειστά μαγαζιά, καινούργια ξενοδοχεία, αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που επιθυμούν την εύρυθμη λειτουργία της πόλης.» (14)
II. Εξάρχεια, το πιο μοδάτο μαγαζοπάζαρο
Τα Εξάρχεια είναι ιδανικά για τουριστικοποίηση, εμπορευματοποίηση και γενικά αυτό που λέμε ανάπτυξη της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Τηρούν όλες τις προϋποθέσεις που θέτουν οι διεθνείς brokers για τις υποψήφιες-για-εξευγενισμό περιοχές, αυτές δηλαδή που προτείνουν στους πελάτες τους για επενδύσεις με μεγάλη απόδοση: Αγόρασε τώρα φτηνά και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα αυξηθεί κατακόρυφα η αξία της επένδυσής σου. Με τα λόγια της Engel & Völkers:

Αυτούσιο απόσπασμα από τη γενική περιγραφή αγγελίας ακινήτου της Engel & Völkers που συνοδεύει όλες τις αγγελίες της εταιρίας στην περιοχή των Εξαρχείων. (15)
Και στις ειδικότερες συμβουλές της προς τους επενδυτές: «Οι αγοραστές θέλουν ανέσεις στη γειτονιά τους. Μαζί με την έκρηξη των γκαλερί τέχνης, οι επιπτώσεις του εξευγενισμού περιλαμβάνουν την αύξηση των καφετεριών, των ειδικών παντοπωλείων, των μπουτίκ μόδας και άλλων καταστημάτων λιανικής πώλησης. Αν ο κεντρικός δρόμος της γειτονιάς ανθίζει με κουρεία hipster και κομψά κοκτέιλ μπαρ, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι τιμές των κατοικιών να αυξηθούν». (16)
Αν αυτές οι απαραίτητες ανέσεις δεν υπάρχουν, θα πρέπει να τις δημιουργήσουν έγκαιρα οι επενδυτές, για να καλύψουν (ή να δημιουργήσουν) τις ανάγκες των τελικών πελατών τους: τουριστών, «ψηφιακών νομάδων», συνταξιούχων δυτικοευρωπαίων, ντόπιων αργόσχολων φραγκάτων.
Η συνέταιρος του Π. Λασκαρίδη, Brown, με έξι προς το παρόν ξενοδοχεία γύρω από την Ομόνοια και δύο από αυτά στα Εξάρχεια, μας λέει ότι «Η επιθυμία των ιδρυτών της είναι να δημιουργούν ξενοδοχεία που όχι μόνο προβάλλουν στους ταξιδιώτες την αυθεντική κουλτούρα και την ενεργητικότητα της πόλης, αλλά και να επανασυστήσουν στους ίδιους τους κατοίκους τη νυχτερινή ζωή της πόλης και τις μοναδικές γειτονιές της» (17).

Από τη μια οι κάτοικοι της Αθήνας που θα γνωρίσουν μια νέα πόλη, από την άλλη οι τουρίστες που θα το κάνουν σαν (νέοι) Αθηναίοι…
Χρωματοπωλεία, τυπογραφεία, βιβλιοδετεία, επιπλάδικα, μαστόρια, κανονικά καφενεία, κανονικοί φούρνοι, κανονικές λαϊκές αγορές και μανάβικα, κανονικά βιβλιοπωλεία, δεν είναι χρήσιμα στους προσωρινούς κατοίκους της πόλης που μένουν σε έτοιμα, επιπλωμένα διαμερίσματα και έχουν χρήμα και χρόνο για να καταναλώσουν. Τα μαγαζιά πρέπει να αντικατασταθούν από concept stores, ψαγμένα καφέ με brunch, εστιατόρια με χαρακτήρα, χαλαρά bars και οινοπωλεία, γυμναστήρια και χώρους yoga, μαγαζιά για περιποίηση ανθρώπων και pets, cool βιβλιοπωλεία και μοδάτα ρουχάδικα. που να αναδύουν ταυτόχρονα μια ατμόσφαιρα πολυπολιτισμικότητας και συμπερίληψης, ως προϊόντα προς πώληση.
III. Τα «κοινωφελή» εφοπλιστικά ιδρύματα και οι πελάτες τους
Και τι συμβαίνει σε μια γειτονιά όπου η επαγγελματική στέγη είναι ακόμα σχετικά φτηνή για να προσελκύσει νέους υποψήφιους επαγγελματίες, που επιθυμούν να πραγματώσουν το επιχειρηματικό τους όνειρο «χωρίς αφεντικά πάνω από το κεφάλι τους»; Όταν δεν έχουν αρχικό κεφάλαιο και δεν μπορούν και λόγω της προηγούμενης οικονομικής κρίσης, να έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό;
Ε, μα εδώ παρεμβαίνει η εφοπλιστική φιλανθρωπία! Το Ίδρυμα Θ. Λασκαρίδη για παράδειγμα, δημιουργεί την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία The People’s Trust (ΤΡΤ) (18). «Υποστηρίζουμε νεοσύστατες και υφιστάμενες επιχειρήσεις και αναζητούμε τους επιχειρηματίες αλλά και τους τομείς που μπορούν να επιδράσουν ουσιαστικά στην απασχόληση και στην πραγματική οικονομία» μας λένε (19).

Να σημειώσουμε ότι καθόλου τυχαία δεν εμφανίζονται ως υποστηρικτές τα δύο ξενοδοχεία και η Aegean, της οποίας το 17% ανήκει στα αδέρφια Λασκαρίδη και Β’ Αντιπρόεδρος του ΔΣ της αυτή τη στιγμή είναι ο Πάνος Λασκαρίδης (20)
Εκεί που η TPT δηλώνει μεγαλοψυχία και στήριξη μικροεπιχειρήσεων και γυναικών – ιδίως – business owners (21), εμείς βλέπουμε ευκαιρίες εξάπλωσης του μεγάλου κεφαλαίου και εξευγενισμό. Η ΤΡΤ ενισχύει επιχειρήσεις της απόλυτα δικής της επιλογής, για τη δημιουργία του κατάλληλου χωρικού περιβάλλοντος, όπου θα ικανοποιούνται οι πελάτες των ξενοδοχειακών επενδύσεών τους. Δεν είναι τυχαίο ότι δηλαδή οι μεγαλοξενοδόχοι είναι αυτοί που πρώτοι πετάνε λεφτά για την κυριλοποίηση μιας περιοχής· πώς άλλωστε θα κερδίσουν αν δε μετατρέψουν τα Εξάρχεια, και τα κάθε Εξάρχεια, σε trendy προορισμό; Πού θα διασκεδάσουν οι τουρίστες; Πώς θα κινηθεί το κεφάλαιο τέλος πάντων αν το περιβάλλον του δεν το εμπνέει;
Γύρω στις 450 τέτοιες επιχειρήσεις έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΤΡΤ, με ζεστό χρήμα έως 15.000€ κάθε μια (και δυνατότητα πρόσβασης σε άλλα 15.000€ με άτοκο δάνειο και διάρκεια εξόφλησης τους 54 μήνες). Καθόλου άσχημα, αν σκεφτεί κανείς ότι αντίστοιχες μικροχρηματοδοτήσεις από άλλα «ιδρύματα», αφορούν αποκλειστικά σε έντοκο τραπεζικό δανεισμό.
Μια ματιά στις επιχειρήσεις αυτές, μας δείχνει ότι κατανέμονται κατά πλειοψηφία σε γειτονιές όπως Κουκάκι, Παγκράτι, Κυψέλη και Εξάρχεια φυσικά, όπου τουλάχιστον 12 τέτοιες επιχειρήσεις έχουν εντοπιστεί ότι χρηματοδοτήθηκαν (22).
Οι επιχειρηματίες που ενισχύονται (αιφνιδιαζόμενες συνήθως που επιλέχθηκαν), ανήκουν πλέον στην «μεγάλη οικογένεια» της TPT. Δέχονται υποχρεωτικά συμβουλευτική και καθοδήγηση, συμμετέχουν συχνά σε σεμινάρια και οι επιχειρήσεις τους προβάλλονται στο ελληνικό κοινό (το προορισμένο να του επανασυστηθεί η πόλη), από τις ναυαρχίδες του εξευγενισμού Athens Voice, iefimerida, Lifo και το εξειδικευμένο σάιτ Επιχειρώ, καθώς ο χρηματοδότης τους ενδιαφέρεται τόσο για τη βιωσιμότητά τους, όσο και για τον χαρακτήρα που πρέπει να διατηρήσουν για να δικαιολογηθεί ο λόγος χρηματοδότησής τους.
Προβάλλονται, πουλώντας πάντα μια ιστορία, που επισκιάζει αυτό καθ’ αυτό το εμπόρευμα, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της Storytelling Coach του Ιδρύματος, για τη δημιουργία ιστοριών που πείθουν και εμπνέουν, για να φτάσει η επιχείρηση στο κοινό της με ακρίβεια και συναίσθημα: «Πείτε τους την ιστορία πίσω από το προϊόν ή την υπηρεσία που προσφέρετε, βρείτε τι σας κάνει διαφορετικούς, τι σας κάνει καλύτερους και τονίστε το» (23):
Ή «Για να κρατήσουμε το κοινό μας ενεργοποιημένο και διαθέσιμο, χρειαζόμαστε συναίσθημα. Και οι ιστορίες είναι το πεδίο στο οποίο κατεξοχήν αναδεικνύεται το συναίσθημα. Μια ιστορία μπορεί να φτάσει στην καρδιά του κοινού, να κάνει αυτούς στους οποίους στοχεύουμε να ενδιαφερθούν για όσα μοιραζόμαστε, να συνδεθούν με το brand και να μετατραπούν από πιθανοί καταναλωτές πιστοί σε ακόλουθους και πρεσβευτές» (24).
IV. Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε
Στο ερώτημα λοιπόν «τι γυρεύει ο Λασκαρίδης στο εξαρχειώτικο (και όχι μόνο) παζάρι των μικρών επιχειρήσεων», απαντάμε ότι, όπως επεμβαίνει και σχεδιάζει τον δημόσιο χώρο του Συντάγματος, της Ομόνοιας και του Μεγάλου Περιπάτου, έτσι επεμβαίνει και καθορίζει τον περιβάλλοντα χώρο τους, με τα μικρομάγαζα, που προορίζονται για τους πελάτες των επενδύσεών του (το λένε και destination development…). Στόχος είναι η ανάπτυξη και η διαφήμιση μιας τοποθεσίας με βάση το «μοναδικό της χαρακτήρα» και όχι για κάποιο φιλεύσπλαχνο αίσθημα πέρα από το ότι για να γεμίσουν τα ξενοδοχεία του πρέπει και ο περιβάλλοντας χώρος να «τραβάει». Και προφανώς αυτό που πλέον τραβάει, είναι αυτό που μας απωθεί: τουρίστες παντού να βγάζουν φωτογραφίες τα σπρέι μας, μπάτσοι να φυλάνε λαμαρίνες και επιχειρήσεις και κουτάκια κλειδιών Airbnb να γεμίζουν σιγά σιγά τις εισόδους των πολυκατοικιών μας. Kάπου εκεί όμως, ανάμεσα στις ρωγμές του τσιμέντου, ξεπετάγονται ακόμα κάτι φτωχοδιάβολοι που τους χαλάνε τη γιορτή.
Μια απάντηση λοιπόν ότι μπορεί όντως να είναι φιλάνθρωπος ο Θανάσης Λασκαρίδης- ευεργέτης του τουριστικού κεφαλαίου, έχει την ίδια αξία με τα επιχειρήματα του Καρυτινού, CEO της Prodea Investments, ότι αναπλάθει τον Λόφο Στρέφη επειδή «είναι καλός άνθρωπος». Ή και με τα επιχειρήματα του ίδιου του Θ. Λασκαρίδη, ότι χρηματοδότησε την Ομόνοια και το Σύνταγμα, επειδή του αρέσει δήθεν η τάξη, η καθαριότητα και ενδιαφέρεται για το περιβάλλον (25). Κανένας εφοπλιστής δεν είναι γενναιόδωρος ή πονόψυχος, οι χρηματοδοτήσεις τους αποτελούν στοχευμένες επενδυτικές κινήσεις. Προσδοκούν στο να στήσουν ένα hip περιβάλλον των ξενοδοχείων τους, φιλικό για τουρίστες και αστούς.
Είναι ξεκάθαρο πως το μεγάλο κεφάλαιο που εμπλέκεται (και) στα Εξάρχεια πετώντας λεφτά για να σενιάρει τη γειτονιά, θα μας βρίσκει μπροστά του. Δε θα αφήσουμε τη γειτονιά μας να γίνει ούτε διασκεδασούπολη αστών και τουριστών, αλλά ούτε και «προτζεκτάκι» εκλεπτυσμένων γούστων ξεπεσμένων urban developers, που στην προσπάθειά τους να βγάλουν λεφτά και να μας φορέσουν μια εναλλακτική αυθεντικότητα καπέλο, θα διώξουν όσα περισσεύουμε. Ευχαριστούμε αλλά δε θα πάρουμε.
(Εν κατακλείδι) Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΥΣ
ΕΙΝΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΤΑΞΙΚΟΣ, ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ, ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΝ ΔΙΝΟΥΜΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
- Σε συνέντευξή του σε Πορτογάλους δημοσιογράφους εμφανίζεται ο Πάνος Λασκαρίδης να λέει τη συγκεκριμένη φράση η οποία μεταφέρεται στον υπουργό ναυτιλίας Γιάννη Πλακιωτάκη που αμήχανος την καλύπτει: Hellenic News Feed TV, 2021. Πάνος Λασκαρίδης: «Οι εφοπλιστές μπορούν να χέσουν τον πρωθυπουργό» | Κυριάκος Μητσοτάκης. Διαθέσιμο στο: https://www.youtube.com/watch?v=WuBYuI8CBAM
- Ποντοπόρος, «Ναρκωτικά: Πιάστηκε πλοίο του Πάνου Λασκαρίδη με 850 κιλά κοκαΐνης», Οικονομικός ταχυδρόμος, 21.04.2023, https://www.ot.gr/2023/04/21/naytilia/pontoporos/narkotika-piastike-ploio-tou-panou-laskaridi-me-850-kila-kokainis/
- Βασιλική Τζεβελέκου, «Η… «μηχανή» των Αντικυθήρων», Η εφημερίδα των συντακτών, 20.10.2023, https://www.efsyn.gr/tehnes/art-nea/408615_i-mihani-ton-antikythiron
- Μεγάλη η χάρη και το κοινωφελές έργο του! Η οικογένεια Λασκαρίδη στηρίζει την εταιρία της Μαρέβας – Μητσοτάκη Zeus + Dione εμπλέκοντας μόνο τους πιο καλούς μπροστάρηδές της με πλοκάμια μέχρι Παναμά για 800 χιλιάδες ψυχολογικής υποστήριξης φανταζόμαστε: «Οικογένεια Λασκαρίδη: Τα παγούρια και η offshore», tvxs, 25/08/2023, https://tvxs.gr/news/ellada/oikogeneia-laskaridi-ta-pagoyria-kai-i-offshore/
- Για την ιστορία: Η Lampsa Hellenic Hotels S.A. είναι εταιρία ελληνικών ξενοδοχείων που εξαγοράζεται από την οικογένεια Λασκαρίδη και Πρόεδρός της είναι η Χλόη Λασκαρίδη, κόρη του Θανάση. Ο όμιλος δραστηριοποιείται στα ξενοδοχειακά ο τζίρος της το 2023 φτάνει τα 114εκ. Η θυγατρική της Λάμψα Selena Enterprises Company Limited αγοράζει το Νοέμβριο 2023 το 34% των μετοχών της Regency Hellenic Investments μαζί με την Intracom που εξυπηρετεί τα συμφέροντα Κόκκαλη. Στο σχέδιό τους είναι το relocation (μετακίνηση) του ξενοδοχείου στο Μαρούσι αλλά και η κατασκευή «πολυχώρου ψυχαγωγίας (Integrated Resort Complex, IRC) που θα περιλάβει ξενοδοχείο πολυτελείας, χώρους πολιτισμού, εκδηλώσεων και συνεδρίων, εστίασης και ψυχαγωγίας, καζίνο και μεγάλους υπόγειους χώρους στάθμευσης, σε ακίνητο συνολικής έκτασης 50 στρεμμάτων» (βλέπε Βαγγέλης Μανδραβέλης, «Πώς θα κατέβει η Regency από το βουνό στο Μαρούσι», Power game, 01.04.2023, https://www.powergame.gr/akinita/418988/pos-tha-katevei-i-regency-apo-to-vouno-sto-marousi/
- Για μια πολύ αναλυτική έρευνα βλέπε: Θοδωρής Χονδρόγιαννος και Νικόλας Λεοντόπουλος, «Οι μαύρες κηλίδες των αδερφών Λασκαρίδη», Reporters United, 04.12.2020 https://www.reportersunited.gr/1995/oi-mayres-kilides-ton-adelfon-laskaridi/
- «Λάμψα Α.Ε. : Στα €211 ευρώ η μέση τιμή ανά δωμάτιο για τα πολυτελή ξενοδοχεία της οικογένειας Λασκαρίδη», Business News, 16/12/2022 https://www.businessnews.gr/epixeiriseis/item/253887-lampsa-a-e- sta-211-evro-i-mesi-timi-ana-domatio-gia-ta-polyteli-ksenodoxeia-tis-oikogeneias-laskaridi
- Χριστίνα Παπαγιάννη, «Καραμούζης – Λασκαρίδης – Brown: Αυτά είναι τα 72 ξενοδοχεία που επένδυσαν – Όλα τα ονόματα», mononews, 31.03.2023, https://www.mononews.gr/business/karamouzis-laskaridis-brown-afta-ine-ta-72-xenodochia-pou-ependisan-ola-ta-onomata
- Μαρία Κατσουνάκη, «Θανάσης Λασκαρίδης: Χρέος των πλουσίων η προσφορά», Καθημερινή, 09.03.2020, https://www.kathimerini.gr/life/people/1068100/thanasis-laskaridis-chreos-ton-ploysion-i-prosfora/. Η συγκεκριμένη συνέντευξη είναι ενδεικτική της φυσιογνωμίας και του οράματος του Θ. Λασκαρίδη και θα την επαναφέρουμε και παρακάτω.
- Αυτούσιο απόσπασμα από την ιστοσελίδα του ιδρύματος, https://www.aclcf.org/alla-programmata/politistiki-klironomia/
- Οι χρηματοδότες/δωρητές του έργου είναι το «Κοινωφελές» του Θ. Λασκαρίδη, η «Fontana Fountains» που έφτιαξε το συντριβάνι, ο όμιλος «Ελλάκτωρ». Το ίδρυμα Ωνάση δώρισε το γλυπτό του Ζογγολόπουλου: «Επιτέλους: Η νέα Πλατεία Ομονοίας με το εντυπωσιακό συντριβάνι ομορφαίνει ξανά την Αθήνα!», Ελεύθερος τύπος, 14/05/2020, https://eleftherostypos.gr/ellada/573999-epitelous-i-nea-plateia-omonoias-me-to-entyposiako-syntribani-omorfainei-xana-tin-athina
- Την ΤΟΜΗ ΑΒΕΤΕ, θυγατρική της ΑΚΤΩΡ, την είδαμε να βοηθάει στην Πανεπιστημίου το Φεβρουάριο του 2023, λογικά για να καλύψει το soon-to-be πρώην δήμαρχο και να του ξελασπώσει την εικόνα. Εργάτες της, με τα εταιρικά γιλέκα, αμάξια και μηχανήματα δούλευαν δίπλα σε αυτούς του εργολάβου του Μεγάλου Περιπάτου. Μας το επιβεβαίωσε και ο Βασίλης Φακίτσας, τεχνικός σύμβουλος του Μπακογιάννη και ένα από πιο γλοιώδη λαμόγια που πέρασαν ποτέ από το Λόφο, σε ένα δικαστήριο όπου ο Δήμος είχε στραφεί εναντίον των κατοίκων και έχασε.
- Για μια ενδιαφέρουσα ανάλυση για το Πεδίο του Άρεως και το Ίδρυμα Ωνάση βλέπε: Nicolas Richen et Lola, «Η Στέγη Ωνάση στο Πεδίον Άρεως- Ο φιλανθρωπικός καπιταλισμός κατακτά την Αθήνα», μτφ. Τάσος Σαγρής, Κενό Δίκτυο, 07.03.2023, https://voidnetwork.gr/2023/03/07/stegi-onassis-sto-pedion-areos-o-philanthropikos-kapitalismos-katakta-tin-athina/
- Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Θ. Λασκαρίδη: Μαρία Κατσουνάκη, «Θανάσης Λασκαρίδης: Χρέος των πλουσίων η προσφορά», Καθημερινή, 09.03.2020, https://www.kathimerini.gr/life/people/1068100/thanasis-laskaridis-chreos-ton-ploysion-i-prosfora/
- Τέτοια φήμη πλέον τα Εξάρχεια – από τα διεθνιστά συντρόφια που κατέβαιναν για να αγωνιστούν μαζί μας σε Ασιάτες μεγαλοεπενδυτές και ευρωπαϊκές μεσιτικές να αγοράζουν ό,τι έχει απομείνει σε κατοικήσιμο χώρο προκαλώντας σοβαρές ανατιμήσεις που διώχνουν κόσμο.
- Ελεύθερη μετάφραση από: «Urban gentrification: How to identify the next soon-to-be-gentrified neighborhood», Engel&Völkers blog, https://www.engelvoelkers.com/en-hu/hungary/blog/urban-gentrification-how-to-identify-the-next-soon-to-be-gentrified-neighborhood/
- Απόσπασμα από την επίσημη ιστοσελίδα της Brown Hotels, https://brownhotels.com/athens?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAyeWrBhDDARIsAGP1mWST_ngK0L_XXCRS- suzycQQLhqHL_tPMhzGy0OMVS4DxF7QH4WkRmAaAi1jEALw_wcB
- Πρόεδρος του ΔΣ του TPT εμφανίζεται η Εύη Λάζου-Λασκαρίδη η οποία είναι και πρόεδρος του άλλου κοινωφελούς ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, ενώ μέλος είναι και η Χλόη Μαρία Λασκαρίδη πρόεδρος του ξενοδοχειακού ομίλου Λάμψα που προαναφέραμε. Το ΔΣ του ΤΡΤ θα το βρείτε εδώ: https://www.thepeoplestrust.org/poioi-eimaste
- Ibid.
- Το ΔΣ της Aegean θα το βρείτε εδώ: https://el.about.aegeanair.com/diakybernisi/business-structure/board-of-directors/, ενώ δημοσιεύματα κάνουν λόγο για 26% αντί για 17% του μετοχικού κεφαλαίου της Aegean να ανήκει στην οικογένεια Λασκαρίδη. Βαγγέλης Τριαντής, «Σώζουν την Aegean ή το κρυφό χρηματοδότη της Μαρέβας;», Documento, 25/05/2020, https://www.documentonews.gr/article/swzoyn-thn-aegean-h-ton-kryfo-xrhmatodoth-ths-marebas
- «Οικογένεια Λασκαρίδη: Η αμύθητη περιουσία της οικογένειας που έχει «χεσμ@@@» τον πρωθυπουργό», Athensmagazine, 24/05/2021, https://www.athensmagazine.gr/article/social/retromania/514090-oikogeneia- laskaridh-h-amythhth-perioysia-ths-oikogeneias-poy-exei-xesm-ton-prwthypoyrgo
- Και αυτό προέρχεται μόνο από τις δημοσιοποιημένες ιστορίες επιτυχίας τους… Ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι πολύ ψηλότερος.
- «Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα», The People’s Trust, https://www.thepeoplestrust.org/epixeirimatikotita-stin-ellada
- Αγγελική Κοσμοπούλου, Επιχειρώ, 06.12.2023, «Από την ιστορία της επιχείρησης στο Business Storytelling», https://www.epixeiro.gr/article/450102
- Παραπέμπουμε πάλι στην ίδια συνέντευξη: Μαρία Κατσουνάκη, «Θανάσης Λασκαρίδης: Χρέος των πλουσίων η προσφορά». Καθημερινή, 09.03.2020, https://www.kathimerini.gr/life/people/1068100/thanasis-laskaridis-chreos-ton-ploysion-i-prosfora/
People Have the Power!


Για το βραβείο στην τουριστούπολη του Μπατσογιάννη

ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΑ ΤΕΜΠΗ
ΤΟ ΧΩΝΙ ΤΟΥ ΣΤΡΕΦΗ, 2ο ΤΕΥΧΟΣ, ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 2023
ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟ 2ο ΤΕΥΧΟΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΑΣ “ΤΟ ΧΩΝΙ ΤΟΥ ΣΤΡΕΦΗ”!
Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
Θα βρείτε την έντυπη μορφή στους δρόμους και σε επιλεγμένα σημεία των Εξαρχείων,
Editorial
Βγήκε παγάνα το χωνί – Σωτηρία Μπέλλου
Εξάρχεια: η γειτονιά του Μιχάλη και του Αλέξη
Η εταιρική λεηλασία του Λόφου Στρέφη
Προδημοσίευση μέρους άρθρου από το 2ο τεύχος της εφημερίδας μας “Το χωνί του Στρέφη”. Η έρευνα έγινε την άνοιξη του 2023 από το corporate watch, σε συνεργασία με τη συνέλευσή μας. Η προδημοσίευση γίνεται με αφορμή την αποκάλυψη των Financial Times για τη σχέση της Αλεξίας Μπ@κογ1άννη με τον επιχειρηματία Beny Steinmetz, κύριο μέτοχο της εταιρίας Invel, κύριας μετόχου της Prode@. Σχετικά άρθρα εδώ, με πλήρη μετάφραση του άρθρου των FT και εδώ.
Η εταιρική λεηλασία του Λόφου Στρέφη
Από τότε που δημοσιεύσαμε τη συνέντευξή μας με τα μέλη της Ανοιχτής Συνέλευσης για την Υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη στην Αθήνα, η αστυνομική καταστολή έχει αυξηθεί – αλλά μαζί της και η αντίσταση.
Με μόνιμη ανάπτυξη περίπου 150 αστυνομικών στο λόφο, όπως αναφέρθηκε το τελευταίο εξάμηνο, η ατμόσφαιρα είναι τουλάχιστον εκφοβιστική. Από τον Αύγουστο του 2022 μέχρι την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, η Συνέλευση για την Υπεράσπιση του Λόφου αναφέρει συνεχείς παρενοχλήσεις όσων προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το πάρκο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που έρχονται να παίξουν μπάσκετ ή απλά να περάσουν εκεί το χρόνο τους. Στο ίδιο διάστημα έχουν καταγραφεί πάνω από σαράντα συλλήψεις καθώς και άλλες πράξεις βίας και χρήση δακρυγόνων εναντίον των κατοίκων της περιοχής που αρνούνται να υποχωρήσουν μπροστά στον κρατικό εκφοβισμό. Η αντίσταση έχει υπάρξει πολύμορφη – από γιορτές με παραδοσιακούς χορούς και χορωδίες μέχρι άμεση δράση με κοπή ρεύματος στο εργοτάξιο.
Ο λόφος Στρέφη είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό πάρκο στο κέντρο της πόλης. Είναι ένας πολύτιμος χώρος συγκέντρωσης στην καρδιά μιας ζωντανής γειτονιάς που οι διαδοχικές κυβερνήσεις προσπάθησαν -αλλά απέτυχαν- να υποτάξουν και να αφομοιώσουν. Είναι ένα καταφύγιο για αναρχικούς, πρόσφυγες και άλλους ξένους, για να οργανωθούν ή να κοινωνικοποιηθούν, αλλά και ένας πολύτιμος χώρος για την κοινότητα, με ένα ανοιχτό θέατρο, γήπεδα μπάσκετ και μια παιδική χαρά.
Ο λόφος είναι επίσης καταφύγιο και για την άγρια ζωή. Οι άγριες χελώνες που ζουν εκεί έχουν γίνει το σύμβολό του: ζώα αρχαία, ελεύθερα, και ευάλωτα – αλλά τελικά ανθεκτικά μέσα στο ταλαιπωρημένο από τον καιρό καβούκι τους.
Μετά τη συνέντευξη, ερευνήσαμε τις εταιρείες που τεμαχίζουν αυτόν τον πολύτιμο χώρο για προσωπικό τους όφελος. Με την κίνηση μας ελπίζουμε να εμπνεύσουμε αλληλεγγύη προς όλο τον κόσμο που αγωνίζεται για τη διατήρηση του λόφου. Εντοπίσαμε τα οικονομικά συμφέροντα σε απρόσωπες εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων στη Βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ – και βρήκαμε μερικές πλούσιες ελληνικές δυναστείες στην πορεία.
Οι επενδυτές: PRODEA
Μητρικές εταιρείες: Invel & Castlelake
Το 1 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του έργου της ανάπλασης στο Στρέφη προέρχεται από την PRODEA, ενώ 800.000 ευρώ προέρχονται από το δήμο Αθηναίων.
Η PRODEA είναι εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ο ιδιοκτήτης της την περιγράφει ως “τη μεγαλύτερη εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (“REIC”) στην Ελλάδα σε όρους ενεργητικού”, και έχει τουλάχιστον πενήντα θυγατρικές – κυρίως με έδρα την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η πλειονότητα των επενδύσεων της PRODEA αφορά εμπορικά ακίνητα με τη μορφή γραφείων. Πάνω από το ένα τρίτο του χαρτοφυλακίου της είναι εκμισθωμένο στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, ενώ το 10% είναι μισθωμένο στην ελληνική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης. Επί του παρόντος βρίσκεται σε συζητήσεις για τη συμμετοχή της στο αμφιλεγόμενο μεγαλεπήβολο έργο του Ελληνικού στο χώρο του πρώην αεροδρομίου της Αθήνας, το οποίο συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα σχέδια αστικής ανάπλασης στον κόσμο.
Η εταιρεία φαίνεται να τα πηγαίνει καλά οικονομικά. Το 2022 σημείωσε κέρδη λίγο πάνω από 98 εκατ. ευρώ, αν και πρόκειται για σημαντική πτώση σε σχέση με το προηγούμενο έτος που τα κέρδη της ήταν περίπου 128 εκατ. ευρώ.
Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλoς της PRODEA είναι ο Χριστόφορος Παπαχριστοφόρου, ο οποίος είναι επίσης διευθυντικός εταίρος της μητρικής εταιρείας Invel. Με σπουδές στο London School of Economics, ο Παπαχριστοφόρου εισέβαλλε στον κόσμο της διαχείρισης ακινήτων ως παγκόσμιος επικεφαλής της RREEF Opportunistic Investments, μιας εταιρείας διαχείρισης επενδύσεων σε ακίνητα που ανήκε τότε στην Deutsche Bank. Αρκετά άλλα πρώην στελέχη της RREEF και της Deutsche Bank στον τομέα των ακινήτων στελεχώνουν τις διοικητικές ομάδες της Invel και της PRODEA. Μεταξύ αυτών και η σύζυγος του Παπαχριστοφόρου, Μαριάννα, απόφοιτος του London Business School, η οποία μεταξύ άλλων είναι ιδιοκτήτρια ενός σπιτιού αξίας 5 εκατομμυρίων λιρών στο Τσέλσι του Ηνωμένου Βασιλείου.
Μία ένδειξη της πιθανής εγγύτητας της εταιρείας με την κυβέρνηση, είναι πως ένας άλλος απόφοιτος της Deutsche Bank και πρόσφατος εταίρος της Invel, ο Αλέξης Πιπιλής, τυγχάνει φίλος στο Facebook με τη Σοφία Μητσοτάκη – κόρη του σημερινού Έλληνα πρωθυπουργού.
Invel
Η PRODEA ανήκει στην Invel, μια πολυεθνική εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητα και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων με έδρα το Τζέρσεϊ. Η εταιρεία ειδικεύεται σε “ακίνητα- και προβληματικά χρέη σε όλη την Ευρώπη”. Προσκαλεί επενδυτικές εταιρείες να συνεισφέρουν χρήματα μαζί με τα δικά της στην αγορά ακινήτων που δεν θεωρούνται αρκετά κερδοφόρα, και τα αναδιαμορφώνει.
Τι είναι τα «ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια»:
Οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων συνεργάζονται με πλούσιους ιδιώτες και ιδρύματα, όπως συνταξιοδοτικά ταμεία, και αγοράζουν εταιρείες για να αναζητήσουν τρόπους να αποδώσουν την επένδυσή τους. Αυτές οι εξαγορές συχνά συμπληρώνονται με χρέος μέσω δανείων από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Τα χρήματα κερδίζονται με τη χρέωση των επενδυτών με αμοιβή διαχείρισης, με την απόσπαση ενός ποσοστού των κερδών που παράγονται από τις επιχειρήσεις που αγοράζονται και, τελικά, με την πώλησή τους.
Παρουσιάζονται ως πάροχοι τεχνογνωσίας τόσο στον τομέα των επενδύσεων όσο και στη διαχείριση επιχειρήσεων. Στην πραγματικότητα αυτό συχνά μεταφράζεται σε επιβάρυνσης μίας επιχείρησης με χρέος που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της αγοράς της και σε “αναδιάρθρωση”: δηλαδή οι επιχειρήσεις κανιβαλίζονται, οι θέσεις εργασίας μειώνονται, οι μισθοί και οι συνθήκες εργασίας των εργαζομένων δέχονται επίθεση. Όταν γίνονται ιδιοκτήτες μέσω μεσιτικών συμφωνιών, τα ενοίκια αυξάνονται στους ενοικιαστές. Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια αντιπροσωπεύουν μια διαδικασία αδίστακτης, στοχευμένης εξόρυξης και εκμετάλλευσης προς όφελος της αποκλειστικής πελατείας που είναι σε θέση να συμμετάσχει. Εν ολίγοις, “η απληστία είναι καλή”, σύμφωνα με τα λόγια του φανταστικού εταιρικού επιδρομέα PE Gordon Gekko.
Ωστόσο, η πιο προβεβλημένη επένδυση της Invel δεν είναι ένα πολυτελές ξενοδοχείο ή μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ – είναι το τμήμα ακινήτων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, η απάντηση των θεσμών στην ελληνική κρίση χρέους ήταν η παροχή δανείων υπό τον όρο μαζικών διαρθρωτικών αλλαγών, όπως η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας και η εφαρμογή μέτρων λιτότητας. Κατά συνέπεια, η θυγατρική εταιρεία ακινήτων της διασωθείσας Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, γνωστή τότε ως Πανγαία, πωλήθηκε σε κοινοπραξία με επικεφαλής την Invel, μια εταιρεία που υπήρχε λιγότερο από ένα χρόνο.
Και έτσι η Invel αγόρασε όσο όσο το πλειοψηφικό μερίδιο, για μόλις 653 εκατ. ευρώ – ωστόσο τα 450 εκατ. ευρώ πληρώθηκαν από δάνειο που παρείχε η ίδια η τράπεζα (με επιτόκιο μόλις 2,75%), πράγμα που σημαίνει ότι η Invel πλήρωσε στην πραγματικότητα μόνο 203 εκατ. ευρώ εκείνη τη στιγμή. Η συμφωνία έδωσε αρχικά στην Invel πρόσβαση σε σχεδόν 1 δισ. ευρώ μέσω 252 ακινήτων. Στη συνέχεια, καθώς η χώρα βγήκε από τη βαθιά κρίση, η αξία των ακινήτων έχει πολλαπλασιαστεί, αγγίζοντας σχεδόν τα 3 δισ. ευρώ μέσω 380 ακινήτων. Το υπόλοιπο μερίδιο της Πανγαίας πωλήθηκε το 2019, και η εταιρία μετονομάστηκε σε PRODEA.
Η σύνδεση με τον Steinmetz
Η κερδοσκοπία από την κρίση δεν είναι η μόνη δυσάρεστη πτυχή της ιστορίας της Invel. Πιθανώς θα ήθελε να αποστασιοποιηθεί και από τον πιο «ενοχλητικό» συνοδοιπόρο της, τον ατιμασμένο έμπορο διαμαντιών και πρώην πλουσιότερο πολίτη του Ισραήλ, Beny Steinmetz.
Ο Beny Steinmetz ξεκίνησε την Invel το 2013 με κεφάλαιο εκκίνησης ύψους 400 εκατ. δολαρίων, το οποίο χορηγήθηκε μέσω της εταιρείας του, BSG Real Estate, μέρος της δαιδαλώδους επιχειρηματικής αυτοκρατορίας του Beny Steinmetz Group (BSG), η οποία περιλαμβάνει μεταλλεύματα, ορυκτά καύσιμα, ακίνητα και ιδιωτικά κεφάλαια. Προσέλαβε τον Παπαχριστοφόρου ως τον “άνθρωπο στο πεδίο” της Invel για την Ελλάδα και την Κύπρο και ήταν εταίρος στην εταιρεία μέχρι που τα νομικά του προβλήματα αυξήθηκαν πέντε χρόνια αργότερα. Ο Παπαχριστοφόρου παραμένει διευθύνων σύμβουλος μιας άλλης εταιρείας αυτής της αυτοκρατορίας, της BSG Resources.
Το 2020, ο Steinmetz καταδικάστηκε για “σύσταση εγκληματικής οργάνωσης” από δικαστήριο της Ρουμανίας, σε μια υπόθεση που αφορούσε τη δωροδοκία δημόσιων λειτουργών για πρόσβαση σε ακίνητα. Καταδικάστηκε ερήμην του σε πέντε χρόνια φυλάκιση.
Ένα χρόνο αργότερα, ο Steinmetz καταδικάστηκε και πάλι για δωροδοκία – αυτή τη φορά σε μια υπόθεση που αφορούσε πληρωμές αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων στη σύζυγο του τότε δικτάτορα της Γουινέας, Lansana Conté, με αντάλλαγμα δικαιώματα εξόρυξης στην περιοχή. Η εν λόγω τοποθεσία έχει ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως γνωστά κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος, στην οροσειρά Σιμαντού της Γουινέας, όπου ζουν είδη υπό εξαφάνιση όπως οι δυτικοί χιμπατζήδες. Το 2008, η Rio Tinto -στην οποία είχαν δοθεί αποκλειστικά δικαιώματα για το ορυχείο (και εξακολουθεί να λαμβάνει μέρος στο έργο) έχασε την άδειά της. Οι άδειες χορηγήθηκαν αντ’ αυτού στην BSG Resources, μια εταιρεία χωρίς ιστορικό εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος.
Ο Steinmetz και οι συνεργάτες του ξόδεψαν χρόνια προσπαθώντας να κλείσουν την ιστορία με επιθετικό μάρκετινγκ και νομικίστικες τακτικές, καθώς και (αφού δεν τα κατάφεραν με την πρώτη φορά) με νέες απόπειρες δωροδοκίας.
Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2022, μια επιτροπή διαιτησίας της Παγκόσμιας Τράπεζας αποφάνθηκε ότι τα δικαιώματα εξόρυξης είχαν πράγματι αποκτηθεί μέσω δωροδοκίας. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι έχει καταδικαστεί σε συνολικά δέκα χρόνια φυλάκισης από δικαστήρια σε δύο δικαιοδοσίες, ο Steinmetz φαίνεται να κυκλοφορεί ελεύθερος, ενώ άσκησε έφεση κατά της δεύτερης καταδίκης του.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, Ehud Olmert περιέγραψε τον Steinmetz ως “τον τελευταίο άνθρωπο που θα ήθελες ως εχθρό”, και αναμφίβολα βοηθάει το γεγονός ότι η οικογένεια του έχει πρόσβαση στις αρχές, ενώ ο ανιψιός του ήταν εταίρος στην επιχείρηση ακινήτων του Jared Kushner, Kushner Companies. Ο Steinmetz απολαμβάνει τόσο προνομιακή σχέση με την Ελλάδα, ώστε παρά τις αυξανόμενες αποδείξεις διαφθοράς του, δικαστήριο της Αθήνας απέρριψε τον Απρίλιο του 2022 αίτημα έκδοσης από τη Ρουμανία. Ο ίδιος δήλωσε ότι είναι “ευγνώμων στην ελληνική δικαιοσύνη” για την παρέμβαση αυτή.
Μια δεύτερη προσωπικότητα που έχει εμπλακεί στο σκάνδαλο είναι ο Shimon Menahem, άλλος ένας από τους ανιψιούς του Steinmetz (σε αυτή την περίπτωση, ανιψιός εξ αγχιστείας), ο οποίος επένδυσε σημαντικά στην Invel. Το 2014, μια ελληνική χρηματοπιστωτική ρυθμιστική αρχή σημείωσε ότι ο Παπαχριστοφόρου και ο Menahem έλεγχαν από κοινού πολλές εταιρείες, μεταξύ άλλων ασκώντας έμμεσο κοινό έλεγχο σε τουλάχιστον μία από τις οντότητες της Invel.
Αυτός ο χάρτης αποτυπώνει μόνο ένα μέρος του νεφελώδους εταιρικού δικτύου του Steinmetz, ενώ πολλές από τις εταιρείες του – καθώς και ο εκτενέστατος κατάλογος εταιρειών της Invel – εδρεύουν στους φορολογικούς παραδείσους του Jersey, του Guernsey και του Λουξεμβούργου. Ο καπιταλισμός ευδοκιμεί πάνω στις ασαφείς εταιρικές δομές, και η ικανότητα του Steinmetz να αποφεύγει μέχρι στιγμής το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αποτελεί απόδειξη αυτού του γεγονότος.
Η παρέμβαση της Castlelake
Μετά την πτώση του Steinmetz, η παγκόσμια επενδυτική εταιρεία Castlelake L.P. ήρθε να βοηθήσει, αποκτώντας σημαντικά μερίδια σε διάφορες εταιρείες της Invel. Επομένως, η Castlelake είναι πλέον ο τελικός ιδιοκτήτης της PRODEA, ενώ ο ρόλος της Invel στη σχέση αυτή είναι αυτός μιας εταιρείας-κελύφους – ουσιαστικά, ένα όχημα για τη διαχείριση της PRODEA.
Η Castlelake είναι μια πολυεθνική εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων που ειδικεύεται στα αεροπλάνα και τα ακίνητα. Αν και εδρεύει στις ΗΠΑ, η εταιρεία διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων (17 δισεκατομμυρίων λιρών) μέσω διαφόρων κεφαλαίων – τα περισσότερα από τα οποία επενδύονται στην Ευρώπη, σύμφωνα με οικονομικές βάσεις δεδομένων.
Επικεφαλής της είναι οι ιδρυτές της, Rory O’Neill και Evan Carruthers. Και οι δύο εργάστηκαν προηγουμένως στον όμιλο αγροτικών επιχειρήσεων – και τη μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία στον κόσμο – Cargill.