Ενάντια στα σχέδια ανάπλασης, εκτοπισμού και τουριστικοποίησης
Το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας, με τις ψήφους της παράταξης του δημάρχου Μπακογιάννη, των παρατάξεων Βουλγαράκη, Κασιδιάρη και ενός της παράταξης Γερουλάνου, προχώρησε τον Ιανουάριο του 2021 στην εκχώρηση του Λόφου Στρέφη στην ιδιωτική κτηματομεσιτική εταιρεία Prodea Investments. Το βασικό επιχείρημα του δημάρχου ήταν «η εγκατάλειψη του Λόφου» (!), τη στιγμή που η εγκατάλειψη αυτή οφείλεται αποκλειστικά στο Δήμο Αθηναίων, που επί σειρά ετών δεν ανταποκρίνεται στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις του (καθαριότητα, συντήρηση, αντιπλημμυρικά έργα, στήριξη πρανών, προσβασιμότητα, πότισμα, πυρόσβεση, φωτισμός, φροντίδα και αναπλήρωση φυσικού περιβάλλοντος). Ενώ ο Δήμος εισπράττει κανονικά υπέρογκα δημοτικά τέλη, έρχεται ως «από μηχανής θεός» μια εταιρία για να μας «σώσει» και να απαλλάξει (;) το Δήμο από την ευθύνη του.
Η διαχειριστική και τεχνική μελέτη
Συγκεκριμένα, η πρόσφατα δημοσιοποιημένη μελέτη δωρεά της Prodea, εκπονημένη στο γραφείο Δοξιάδη, προτείνει τσιμεντοποίηση των μονοπατιών και κάγκελα στις κορυφογραμμές, αποκλεισμό πρόσβασης σε διάφορα σημεία με το πρόσχημα της ασφάλειας των επισκεπτών, κοπή δέντρων και αραίωση της βλάστησης, 3 αυθαίρετα μπαλκόνια από λαμαρίνα, αποψίλωση σε πέντε πλαγιές με κατολισθήσεις εσωτερικά του Λόφου για την τοποθέτηση μεταλλικού πλέγματος χωρίς πρόβλεψη για αναπλήρωση της βλάστησης, τοίχο από κοτετσόσυρμα, μήκους 15 μέτρων γεμισμένο με πέτρες, κάτω από σημείο του μονοπατιού προς την κορυφή, φωτισμό και αναγνωρισμένη φωτορύπανση μέχρι την κορυφή του Λόφου, πλήρη ανακαίνιση και επέκταση του «Βυζαντινού» για τη μετατροπή του σε αναψυκτήριο με 24 εξωτερικά τραπέζια των 4 ατόμων και καταστροφή του υφιστάμενου πλακόστρωτου για να γίνει επίπεδη η εξωτερική αυλή, εκτεταμένους αγωγούς απορροής ομβρίων και απορροφητικούς βόθρους. Παραδόξως, από το σχεδιασμό απουσιάζει ένας από τους πιο πολυσύχναστους και σημαντικούς ελεύθερους χώρους, το ανοιχτό γήπεδο του μπάσκετ και τα περιμετρικά πεζοδρόμια, ενώ η παιδική χαρά ανακαινίζεται στο σημείο που βρίσκεται, με κοπή δέντρων για καλύτερο φωτισμό, έχοντας πρόβλεψη για παιδιά με αναπηρίες, παρόλο που η πρόσβαση σε αυτήν γίνεται αποκλειστικά από σκάλες.
Ο στόχος της ανάπλασης του λόφου Στρέφη
Τόσο ο Δήμος, όσο και η Prodea επιδιώκουν αποκλειστικά την κερδοφορία των ιδιωτών (ιδιοκτητών, Airbnb-δων και καταστηματαρχών) κόντρα στο δημόσιο συμφέρον ελεύθερης χρήσης ενός πράσινου χώρου όπως είναι αυτός του λόφου. Προαναγγέλλεται δηλαδή η μετατροπή της γειτονιάς σε τουριστική ατραξιόν, με αφετηρία το Λόφο Στρέφη και η απαραίτητη γι’ αυτό το σκοπό φύλαξη του Λόφου για την αποκοπή του από όσους/ες σήμερα τον χρησιμοποιούν, καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος στον προϋπολογισμό της διαχειριστικής μελέτης (περίφραξη ολόκληρου του Λόφου, δημιουργία εισόδων και τοποθέτηση φυλακίων σε αυτές, τοποθέτηση καμερών περιμετρικά και πρόσληψη security).
Είναι προφανές πως οποιαδήποτε πρόταση ανάπλασης και εκμετάλλευσης του Λόφου και των ελεύθερων και δημόσιων χώρων θα μας έβρισκε απέναντι, καθώς οι παρεμβάσεις αυτές κινούνται εκ των πραγμάτων στη λογική της κερδοσκοπίας και όχι της απελευθέρωσης χώρων μέσα στον αστικό ιστό. Για την Prodea, διαχειρίστρια και ιδιοκτήτρια ακινήτων στο κέντρο της Αθήνας, με αμφιλεγόμενο παρελθόν, η στόχευση είναι κατανοητή. Μια ιδιωτική εταιρία ενδιαφέρεται μόνο για την κερδοφορία της, και σίγουρα όχι για τις ανάγκες των κατοίκων μιας γειτονιάς. Για το Δήμο όμως; Τι όφελος όμως μπορούν να έχουν οι κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας από την προοπτική του εξευγενισμού, αν δεν πρόκειται για μεγαλοϊδιοκτήτες ή εκμισθωτές; Ο Δήμαρχος είναι σαφής: «Στόχος είναι η επανακατοίκηση του κέντρου της Αθήνας». Κι επειδή είναι γνωστό ότι η Αθήνα κατοικείται, με μεγάλη μάλιστα πυκνότητα, προφανώς επιδιώκεται ο εκτοπισμός των φτωχότερων κατοίκων μέσω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών ακινήτων (76% στα Εξάρχεια από το 2022), της κατακόρυφης αύξησης των ενοικίων και των εξώσεων λόγω airbnb.
Ο νέος σταθμός ΜΕΤΡΟ στα Εξάρχεια
Ο σταθμός μετρό που σχεδιάζεται στην πλατεία και θα καταστρέψει έναν από τους ελάχιστους δημόσιους χώρους που υπάρχουν στην γειτονιά, έχει διπλή χρήση. Αφενός θα είναι το βασικότερο εργαλείο των πολιτικών κυριλοποίησης και της συνεπαγόμενης κερδοφορίας του τουριστικού κεφαλαίου, των κτηματομεσιτικών και των μαγαζιών της εστίασης, αφετέρου, στοχεύει να τσακίσει την πολιτική φυσιογνωμία της περιοχής. Στη γενικότερη επίθεση της καπιταλιστικής κερδοφορίας, μέσω των μεγάλων έργων, των αναπλάσεων και των ιδιωτικοποιήσεων ή των αποκλεισμών των ελεύθερων δημόσιων χώρων στο Δήμο Αθηναίων, τα Εξάρχεια κατέχουν κομβικό ρόλο, εξαιτίας του ανολοκλήρωτου πόθου μετατροπής της γειτονιάς σε τουριστικό προορισμό και της κρατικής ανάγκης για πολιτική σιγή νεκροταφείου.
Ο έλεγχος, η αστυνόμευση, η εμπορευματοποίηση και ο εξευγενισμός, που έτσι και αλλιώς έχουν κάνει έντονη την παρουσία τους τα τελευταία χρόνια, θα οδηγήσουν όχι μόνο σε περαιτέρω εκτοπισμό των πιο αδύναμων στρωμάτων, αλλά και στην βίαιη απομάκρυνση των αγωνιζόμενων και των πολιτικών/κοινωνικών εγχειρημάτων. Ο νυν υπουργός μεταφορών, όταν μιλάει για το σταθμό του μετρό στα Εξάρχεια, μόνο ως συγκοινωνιακό έργο δεν τον αναφέρει: «Αν οι πολίτες έχουν δικαίωμα στην ανάπτυξη, μία συντεταγμένη και ευνομούμενη Πολιτεία έχει και μία άλλη υποχρέωση: Να μην αφήσει οποιαδήποτε περιοχή στο ημίφως της γκετοποίησης και στο σκοτάδι κάποιων ιδεολογικών εμμονών». Και συμπληρώνει «Θυμηθείτε τι έγινε σε άλλες περιοχές, όπου πήγε το Μετρό. Για παράδειγμα το Γκάζι».
Ο σχεδιασμός εξευγενισμού των Εξαρχείων
Η γειτονιά των Εξαρχείων χαρακτηριζόταν πάντα από την έντονη και πολύπλευρη πολιτική δράση ανθρώπων που ζουν και δρουν σε αυτά, με κύρια χαρακτηριστικά την αυτοοργάνωση, την ενεργό συμμετοχή στους αγώνες που αναπτύσσονται, τη διαρκή επαγρύπνηση και τη δίκαιη αμφισβήτηση των τοπικών αρχών, των εκάστοτε κυβερνήσεων και των σχεδίων τους. Tα αυτοοργανωμένα εγχειρήματα, οι καταλήψεις μεταναστριών/ών, τα πολιτιστικά δρώμενα, οι λαϊκές συνελεύσεις, οι πολιτικές δομές, οι πολλαπλές εκδηλώσεις συνθέτουν ένα πάζλ που καθιστούν τα Εξάρχεια ένα χώρο ζωντανό, κάνοντάς τον παράλληλα σημείο αντίστασης απέναντι στην κρατική βαρβαρότητα.
Το Πολυτεχνείο, αναπόσπαστο κομμάτι της γειτονιάς, στο οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η ιστορικότητά της και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της, επιχειρήθηκε να απονεκρωθεί με την εκδίωξη των φοιτητών στην Πολυτεχνειούπολη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τη μετατροπή του σε Μουσείο. Στην covid εποχή, όπου ο χώρος του Πολυτεχνείου αποκόπτεται από όλες του τις χρήσεις, παραδίδεται στην αστυνομική φρούρηση, ταυτόχρονα με την πλατεία Εξαρχείων και το Λόφο Στρέφη και η επιστροφή στην «κανονικότητα» τον προορίζει φυλασσόμενο από την πανεπιστημιακή αστυνομία, με ενεργά τα σχέδια για την πλήρη μουσειοποίησή του.
Γειτονιές αντίστασης και αλληλεγγύης
Δε θέλουμε τις γειτονιές μας ζώνες κατανάλωσης και τουριστικά αξιοθέατα. Δε θέλουμε τις γειτονιές μας αντικείμενο εκμετάλλευσης και κερδοφορίας. Δε θέλουμε να ζούμε σε μια διασκεδασούπολη ανάμεσα σε τουρίστες, μπαρ, μπράβους, μπάτσους και σκουπίδια.
Θέλουμε τις γειτονιές μας για να ζούμε και να δρούμε εμείς, τα παιδιά μας και οι φίλοι μας. Θέλουμε τους χώρους μας ανοιχτούς και ελεύθερους. Εκεί που κοινωνικοποιούμαστε, οργανώνουμε τις αντιστάσεις μας και ορίζουμε εμείς οι ίδιες και οι ίδιοι τις ανάγκες μας.
Θα κρατήσουμε το Λόφο Στρέφη ζωντανό και δημόσιο, θα αποκρούσουμε τα σχέδια εξευγενισμού και πολιτικής απονέκρωσης της γειτονιάς μας.
