Πάλι μας έπιασε στο στόμα του ο Μπακογιάννης…
Στο Δημοτικό Συμβούλιο της 31ης Γενάρη (που κατοχύρωσε την ιδιοκτησία του Ερυθρού Σταυρού στο Πάρκο Δρακόπουλου, χωρίς να πει κουβέντα για απαλλοτρίωση και χαρακτηρισμό του ως χώρο πρασίνου), ο Μπακογιάννης, για να απαντήσει στην κριτική για τις πλημμύρες και τους αστικούς καταρράκτες της Πέμπτης 26/1, τόλμησε να ξεστομίσει ότι στον Λόφο Στρέφη κάνει αντιπλημμυρικά έργα.

Δυο λόγια γι’ αυτά λοιπόν (απόσπασμα από δικόγραφο)

Για την απορροή – αποστράγγιση των ομβρίων στον Λόφο Στρέφη, σήμερα υπάρχει στον περιβάλλοντα χώρο ένα στοιχειώδες δίκτυο από χωμάτινους αύλακες και τσιμεντένια καναλέτα, τα οποία συλλέγουν τα νερά της βροχής και τα οδηγούν με οπές ή/και τσιμεντοσωλήνες και σχάρες (Παιδική Χαρά) στον πόδα του λόφου, από όπου καταλήγουν στις παράπλευρες οδούς. Η φυτοκάλυψη και δενδροκάλυψη λειτουργούν ανακουφιστικά στα πλημμυρικά φαινόμενα, καθώς συγκρατούν εν μέρει την επιφανειακή απορροή. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων παρατηρείται ανεξέλεγκτη ροή προς τις περιβάλλουσες οδούς, οι περισσότερες από τις οποίες δεν διαθέτουν υπόγεια δίκτυα ομβρίων, οπότε επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο με επιφανειακές απορροές. Το γεγονός αυτό καθιστά την διαχείριση των ομβρίων υδάτων ως τη σημαντικότερη παρέμβαση, την οποία έχει ανάγκη ο Λόφος Στρέφη.
Λόγω της παραπάνω κατάστασης, και σε συμφωνία με τις συστάσεις της Δ/νσης Δασών, μια μελέτη «Συντήρησης και αναβάθμισης υποδομών λόφου Στρέφη» αναγκαστικά θα έπρεπε να ξεκινήσει από την καταγραφή και αποτύπωση σε τοπογραφικό διάγραμμα του υφιστάμενου υποτυπώδους δικτύου ομβρίων και με την εκπόνηση υδραυλικής μελέτης ομβρίων να καταλήξει σε διατύπωση προτάσεων και εργασιών για τη συντήρηση και βελτιστοποίησή του, με στόχο να συγκρατούνται και διηθούνται με τον πλέον βέλτιστο και ελεγχόμενο τρόπο τα όμβρια που απορρέουν στον περιβάλλοντα χώρο του λόφου, μέχρι να υπερχειλίσουν μερικά προς τις γειτονικές οδούς.
Στην τεχνική έκθεση της Prodea Investments απλά αναφέρονται τα εξής:
«Η ανεξέλεγκτη ροή των ομβρίων σε συνδυασμό με το κακό έδαφος, δημιουργούν διαβρώσεις, ιδιαίτερα στο βορεινό τμήμα του λόφου που δεν υπάρχουν μονοπάτια με σκληρές επιφάνειες.
Ο λόφος δεν διαθέτει δίκτυο αποχέτευσης ομβρίων με μόνη εξαίρεση την περιοχή της παιδικής χαράς στο χαμηλότερο σημείο προς την Εμμανουήλ Μπενάκη, όπου υπάρχει μία σχάρα που συλλέγει τα όμβρια που συγκεντρώνονται εκεί από τα ψηλότερα τμήματα του λόφου, ιδιαίτερα από αυτά που έχουν σκληρές επιφάνειες.
Το φρεάτιο συλλογής, η σχάρα και η σωλήνωση απορροής θα συντηρηθούν και θα συνεχίσουν να λειτουργούν.
Στο πλαίσιο της κατασκευής καινούργιου μονοπατιού από σκληρή επιφάνεια κατά μήκος της κορυφογραμμής, θα ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε να υπάρχει μικρή εγκάρσιά κλίση (1%) προς τη βορεινή πλευρά για να υπάρχει ελεύθερη απορροή ομβρίων σε ανοικτό κανάλι στο πλάι του μονοπατιού. Το κανάλι θα οδηγεί σε κλειστά απορροφητικά φρεάτια ανά διαστήματα. Τα φρεάτια αυτά θα κατασκευασθούν από προκατασκευασμένους τσιμεντένιους δακτυλίους που θα εγκατασταθούν σε υπόγειο σκάμμα και θα εγκιβωτιστούν σε μπετόν. Εσωτερικά στο κάτω τμήμα τους θα πληρωθούν με σκύρα.
Στο τμήμα του μονοπατιού που υπάρχουν βαθμίδες, σε όλα τα πλατύσκαλα θα εγκατασταθούν σχάρες ομβρίων. Οι σχάρες θα είναι χυτοσίδηρές, κλάσεως Β125, πλάτους 15 cm και θα εδράζονται σε προκατασκευασμένο κανάλι απορροής απόπολυμερικό μπετόν.
Τα όμβρια του βαθμιδωτού τμήματος του μονοπατιού, μέσω των σχαρών, θα απορρέουν σε υπόγειο δίκτυο ομβρίων από u-PVC κατά ΕΛΟΤ 476 το οποίο θα οδηγεί τα όμβρια στην οδό Πουλχερίας».
Η παραπάνω αντιμετώπιση αγνοεί πλήρως την υφιστάμενη κατάσταση και την αναγκαιότητα συντήρησης-βελτιστοποίησής των υφιστάμενων έργων, με εξαίρεση την αναφορά στη σχάρα στην Παιδική Χαρά, η οποία μετά από πολλά χρόνια, καθαρίστηκε από τον Δήμο Αθηναίων μόλις στις 3/11/2022. Απλά επικεντρώνεται στην αποστράγγιση του νέου μονοπατιού. Για αυτό προτείνει μεν έργα στράγγισης, τα οποία ωστόσο είναι κατ’ ελάχιστο αποσπασματικά και ασαφή. Συγκεκριμένα, προτείνεται η κατασκευή φρεατίων ομβρίων (τα οποία ατυχώς αποκαλούνται «βόθροι» κατά μήκος του νέου μονοπατιού της κορυφής (!), ώστε να παραλαμβάνουν τα όμβρια από το προβλεπόμενο κανάλι στο πλάι του μονοπατιού. Ωστόσο, δεν προδιαγράφεται πώς και πού θα υπερχειλίζουν τα φρεάτια αυτά όταν γεμίσουν. Στη συνέχεια προτείνονται σχάρες που θα απορρέουν σε σωλήνα Φ110 χλσ. με εκβολή στην οδό Πουλχερίας. Στο σχέδιο ωστόσο παρουσιάζεται φρεάτιο εκτόνωσης πίεσης (προφανώς λόγω ανάπτυξης υψηλών ταχυτήτων) και εκβολή επιφανειακά στο οδόστρωμα στην οδό Ανεξαρτησίας (και όχι στην οδό Πουλχερίας, όπως αναφέρει η τεχνική έκθεση).
Από τα παραπάνω είναι σαφής η παντελής έλλειψη ολιστικής στρατηγικής για την αποστράγγιση – αποχέτευση ομβρίων και αυτό επίσης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι δεν υποβλήθηκε κανένας υδρολογικός – υδραυλικός υπολογισμός της ποσότητας που αναμένεται να δεχθεί ο περιβάλλον χώρος, ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση ποσοτήτων – παροχών ομβρίων στην περιοχή του έργου, να εκτιμηθεί η πλημμυρική επίπτωση και να αναζητηθούν λύσεις. Η νομοθεσία ορίζει ότι για κάθε μελέτη ομβρίων απαιτούνται αντίστοιχοι υπολογισμοί με χρήση σχέσεων έντασης – διάρκειας (ομβρίων καμπυλών) -οι οποίες είναι διαθέσιμες από το ΥΠΕΚΑ-, και με κατάλληλη μεθοδολογία, η οποία προφανώς δεν ακολουθήθηκε στην μελέτη PRODEΑ-LDK. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ενώ στην Τεχνική έκθεση αναφέρονται προβλήματα διαβρώσεων και ανεξέλεγκτης ροής, η αιτία τους αναζητήθηκε στην μη ύπαρξη σκληρών επιφανειών και δεν διατυπώθηκε καμιά πρόταση για την θεραπεία των προβλημάτων!
Στον αντίποδα της παραπάνω θεώρησης, είναι γνωστό ότι οι επιφάνειες με φυτοκάλυψη και με διαπερατά υλικά λειτουργούν γενικά ευμενώς για την απορροή ομβρίων και συνακόλουθα για την αντιπλημμυρική προστασία μιας περιοχής. Αν υπάρχουν προβλήματα διαβρώσεων, αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν με φύτευση και με φιλικά στο περιβάλλον υλικά, με συγκράτηση της ροής με κορμοδέματα και όχι με κάλυψη με αδιαπέρατα υλικά. Η ύπαρξη θάμνων και δέντρων ευνοεί την απορροφητικότητα και εμπλουτισμό του εδάφους.
Σημειωτέον ότι η τεχνική έκθεση που κατατέθηκε από τη Διεύθυνση Πρασίνου του Δήμου Αθηναίων στη ΔΙΠΑ του ΥΠΕΝ τον Οκτώβριο 2020, με θέμα «Ερώτημα για ανάγκη Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης» των έργων στον Λόφο Στρέφη, κατέληγε με την αναγκαιότητα εκπόνησης Υδραυλικής Μελέτης Απορροών – Διευθέτησης Όμβριων. Και η από 13-1-2022 (Α.Π. 9469/14.01.2021) επιστολή της prodea προς τον Δήμο Αθηναίων, όπως περιλαμβάνεται στην από 14-01-2021 Εισήγηση της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου Αθηναίων, στην οποία αναφέρεται ότι ο μελετητής περιβαλλοντικών Η. Αποστολίδης +Ν. Πάγκας και ΣΙΑ Ε.Ε. θα εκπονήσει μελέτη διαχείρισης ομβρίων υδάτων και συγκράτησης εδαφών στην κορυφογραμμή καθώς και υδρολογική μελέτη όλου του χώρου, ενώ θα υποστηρίξει και την περιβαλλοντική αδειοδότηση, τα οποία, όπως αποδεικνύεται ουδέποτε υλοποιήθηκαν.
Συμπερασματικά η μελέτη ομβρίων που υποβλήθηκε δείχνει να μην διαθέτει γνώση της υφιστάμενης κατάστασης στον περιβάλλοντα χώρο του Λόφου και, ενώ αναφέρει την ύπαρξη προβλημάτων, δεν μελέτησε και δεν προχώρησε καμιά πρόταση για τη θεραπεία τους. Δεν αναφέρεται στην αναγκαία συντήρηση και βελτιστοποίηση των υφιστάμενων έργων και τα έργα που προτείνει κατά μήκος του νέου μονοπατιού είναι ασαφή και αποσπασματικά.
Με βάση τις επισημάνσεις της Γεωτεχνικής Μελέτης, είναι αυτονόητη η ανάγκη αναλυτικού σχεδιασμού όλων εκείνων των υδραυλικών έργων που θα συνοδεύουν τα σχεδιαζόμενα έργα και θα εξασφαλίζουν την προστασία των πρανών έναντι της κατείσδυσης υδάτων. Η διαχείριση της αποστράγγισης ομβρίων αποτελεί εξαιρετικά κρίσιμο παράγοντα κατά τον σχεδιασμό των έργων αποκατάστασης και σταθεροποίησης. Επισημαίνεται α) η έλλειψη υδραυλικής μελέτης και β) οι ανεπάρκειες της γεωτεχνικής μελέτης κατά τον σχεδιασμό των έργων. Οι ανωτέρω ελλείψεις και ανεπάρκειες και κυρίως η έλλειψη υδραυλικής μελέτης, κρίνονται ως εξαιρετικά σημαντικές, καθώς θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των προτεινόμενων έργων και άρα και των επισκεπτών του λόφου.
Σε μια περίοδο όπου τα πλημμυρικά γεγονότα και φαινόμενα αναμένεται να ενταθούν, είναι απαραίτητο να εκπονηθεί μια ολοκληρωμένη υδρολογική και υδραυλική μελέτη που να καταλήξει σε ουσιαστικές προτάσεις αφενός για την απόκριση της περιοχής του λόφου σε πλημμυρικά φαινόμενα και αφετέρου, για την εκτίμηση της πλημμυρικής επίπτωσης από το σύνολο των παρεμβάσεων που προτείνουν οι μελέτες του έργου.

Σημειώνεται ότι στην περιοχή του μονοπατιού της κορυφής, όπου προγραμματίζεται να κατασκευαστεί ανοιχτό κανάλι για την αποστράγγισή του, καθώς και στα σημεία κατασκευής φρεατίων ομβρίων («βόθροι»), υπάρχει ένας μικρός πληθυσμός του Κρόκου του Καρτράιτ Crocus cartwrightianus, ενδημικού είδους της Ελλάδας, με περιορισμένη εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου, η παρουσία του οποίου αγνοείται τόσο στην φυτοτεχνική μελέτη της Prodea όσο και στην Διαχειριστική μελέτη του Δήμου Αθηναίων. Η απουσία αναφοράς των ενδημικών ειδών δεν επέτρεψε την επαρκή αξιολόγηση των μελετών από την αρμόδια δασική αρχή που εποπτεύει το έργο, εκθέτοντάς την στη λήψη αποφάσεων που βλάπτουν το φυσικό περιβάλλον, που ως υπηρεσία οφείλει να προστατεύει. Ο πληθυσμός του Crocus cartwrightianus κινδυνεύει με απόλυτη καταστροφή από την υλοποίηση των προτεινόμενων έργων απορροής ομβρίων στον Λόφο Στρέφη.

(Στην 1η φωτογραφία, χώμα που παρασύρθηκε από τον Λόφο και κατέληξε στην είσοδο του Δημοτικού Σχολείου. Στη 2η φωτογραφία, το χώμα του Λόφου στη συμβολή Καλλιδρομίου και Σπύρου Τρικούπη)